AСБ вакциналардан туындайды: ең жиі тарағаны ол -вакциналар аутизмді тудырады деген миф аңыз. Вакцинацияның қауіпсіздігі адамдардың үлкен топтарында бірнеше рет тексерілді. Жүздеген мың адам қатысқан жоғары сапалы зерттеулер вакцинация аутизмді тудырмайтынын үнемі көрсетеді[1].
AСБ-бұл балалық шақ ауруы: AСБ (аутизм) өмір бойы жалғасады. Шындығында, Ұлыбританияда балаларға қарағанда ересек аутисттер көп. Дегенмен, аутизммен ауыратын ересектер зерттеулерде ескерілмеген, сондықтан біз олардың өмірінің әр кезеңінде оларды қолдаудың ең жақсы жолдарын табу үшін бірқатар зерттеулерді қолдаймыз. Зерттеулер көрсеткендей, егер олар тіл, қарым-қатынас және мазасыздық сияқты дұрыс қолдау алса, нәтижелер адамдар үшін уақыт өте келе өзгеруі мүмкін.
AСБ эпидемияға айналады: көптеген адамдар AСБ жиі кездеседі деп ойлайды. Соңғы екі-үш онжылдықта осы диагнозы бар адамдар санының артуы оның ерте диагностикасы мен ғылымның дамуына байланысты. Бұрын мұндай адамдарға диагноз қойылмаған болуы мүмкін және олар әлеуметтік тұрғыдан бейімделмеген, ебедейсіз, Сезімсіз, интроверт немесе екеуінің тіркестері ретінде қарастырылған болуы мүмкін.
Аутист адамдарда ерекше талант бар (немесе Савант синдромы): барлық адамдардың күшті және әлсіз жақтары бар, ал аутисттер де ерекшелік емес. AСБ бар барлық адамдарда керемет дағдылар бар деген болжам қате. Шын мәнінде, аутизммен ауыратын 10 адамның 1-ден (немесе 10%) артық емес белгілі бір шеберліктің жоғары деңгейін көрсетеді. Аутист адамдар көбінесе бір тақырыпқа өте ерекше және мақсатты қызығушылық танытады, кейде басқаларын жоққа шығарады. Бұл олардың белгілі бір пән бойынша орташа деңгейден жоғары білім деңгейіне ие болуы мүмкін дегенді білдіреді. Бұл олардың ғылыми қабілеттері бар-жоғы туралы шатасуға әкелуі мүмкін екені түсінікті, бірақ бұл олардың тақырыпқа деген қызығушылығының көрінісі.
AСБ бар адамдар эмоцияны сезбейді: AСБ бар адамдар барлық эмоцияларды толық сезіне алады. AСБ адамның қарым-қатынас жасау және әлеуметтік қарым-қатынас жасау қабілетіне әсер етуі мүмкін болғандықтан, бұл көбінесе қызығушылықтың жоқтығының немесе байланыс пен қарым-қатынас орната алмаудың көрінісі ретінде қате түсіндіріледі. AСБ бар адамдарға басқа адамдардың эмоцияларын, дене іс қимыл әрекетін және өрнектерін түсіндіру, сондай-ақ әлеуметтік нюанстарды түсіну қиын. Түсіну мен өзара әрекеттесудің бұл басқа деңгейі олардың қарым-қатынас қабілетіне әсер етуі мүмкін. Бірақ олардың құлықсыздығын немесе қызығушылығын көрсетпейді. Терапия және кәсіби араласу аутисттерге адамның қарым-қатынасқа деген ұмтылысын жүзеге асыруға көмектеседі.
Аутизммен ауыратын адамдарда ақыл-ой кемістігі бар және сөйлей алмайды: AСБ ақыл-ой кемістігі емес. Кейбір аутист адамдар ауызша сөйлеп, сөйлесе алады, ал басқалары сөйлей алмайды. Кейбір аутист адамдарда IQ басқа адамдарға қарағанда жоғары, ал кейбіреулерінде IQ деңгейі орташа диапазонда. Осы салалардың барлығында толық ауқым ғана емес, тіпті кеш сөйлейтін аутисттер де әртүрлі қарқынмен және әртүрлі деңгейлерде дамиды. Аутизм спектрі бар адамдар арасында дағдылардың, қабілеттердің және қарым-қатынас деңгейлерінің кең ауқымы бар. AСБ бар кейбір адамдарда ақыл-ой кемістігі болуы мүмкін, ал кейбіреулерінде жоқ[2].
Аутист адамдар оқи алмайды: AСБ бар адамды оқыту олардың қажеттіліктерін, қабілеттерін және оқу стилін түсінуді талап етеді. AСБ бар адамдар бірдей оқу деңгейіне жету үшін көбірек түсінуді, әдістерді бейімдеуді және терапияны қажет етуі мүмкін, бірақ кейбіреулерге бұл қажет емес. Тиімді және кәсіби терапияны оқуда қиындықтары бар аутист адамдарға өз жылдамдығымен және алға жылжуға көмектесу үшін де қолдануға болады[3].
Дереккөздер:
- Taylor LE, Swerdfeger AL, Eslick GD. Vaccines are not associated with autism: an evidence-based meta-analysis of case-control and cohort studies. Vaccine. 2014 Jun 17;32(29):3623-9. doi: 10.1016/j.vaccine.2014.04.085.
- Maja Z. Katusic, Scott M. Myers, Amy L. Weaver, Robert G. Voigt; IQ in Autism Spectrum Disorder: A Population-Based Birth Cohort Study. Pediatrics December 2021; 148 (6): e2020049899. 10.1542/peds.2020-049899
- Horgan F, Kenny N, Flynn P. A systematic review of the experiences of autistic young people enrolled in mainstream second-level (post-primary) schools. Autism. 2023 Feb;27(2):526-538. doi: 10.1177/13623613221105089